Trong Nhà Làm ChủCái gọi là phát hồ tình, chỉ hồ lễ *, phát hồ tình không khó, chỉ hồ lễ... Lại không dễ dàng!
(*) Phát hồ tình, chỉ hồ lễ: Phát ra từ tình yêu, dừng lại ở lễ nghĩa (Chú thích cuối chương).
Bào Kim Đông ôm cũng ôm, hôn cũng hôn, vốn tưởng rằng hôn một cái thôi là đã ghiền, nào có nhiều thứ, một khi dính vào chỉ có thể cao hơn nghiện.
Mấu chốt là, thiên thời còn thiếu, nhưng phương diện khác khó tránh khỏi...
Diêu Tam Tam trong choáng váng xây sẩm không dễ gì tỉnh táo lại một chút, vội vàng đẩy Bào Kim Đông ra, nhanh chóng lui ra đến chỗ cách anh một mét, ngồi nơi đó lòng tràn đầy cảm giác khó xử.
Cô nào có thể không hiểu?
Bào Kim Đông thề, anh thật sự chỉ muốn hôn một cái mà thôi, thật sự!
Tối thiểu bắt đầu là như vậy.
Ai biết hai cánh tay không chịu nghe lời, ôm ૮ɦếƭ người ta cô gái nhỏ mang theo mùi xà bông thơm ngào ngạt nhẹ nhàng khoan khoái không chịu buông ra.
Bào Kim Đông ngồi đó hồi lâu không nhúc nhích, lúc sau nói thầm một câu: “Tam Tam, nếu không chúng ta kết hôn đi!”
“... Em năm sau mới đủ tuổi!”
“Cử hành hôn lễ trước, đủ tuổi rồi lấy giấy chứng nhận, trong nông thôn làm vậy còn nhiều. Kim Viễn cũng không đủ đâu, đến thu kết hôn, sang năm mới đủ tuổi cầm chứng nhận.” Bào Kim Đông nói xong, lại ai oán, “Nếu không, em học tập đối tượng của Kim Viễn đi!”
“Nói bậy!” Tên này, đúng là dám nói ra! Diêu Tam Tam càng ngượng ngùng thêm rồi, “Anh vẫn nên học tập Kim Thành đi, Kim Thành sống độc thân từ nhỏ, không có đối tượng đâu!”
Bào Kim Đông dở khóc dở cười. Nhìn cô vợ co ro lại, được rồi được rồi!
Thấy anh không nói gì, Diêu Tam Tam khẽ nói: “Anh Kim Đông, em... Quý trọng tình cảm của chúng ta, không muốn qua loa.”
Là người của hai thế giới, lúc đầu cô cực kỳ trông mong, chỉ có điều cả đời này có thể cầu bình an no ấm thôi, nhưng mà phần tình cảm này cũng vượt qua quá xa chờ mong của cô, nên càng khiến cô thêm quý trọng che chở.
Vì vậy tối hôm đó, sau khi Diêu Tam Tam đi, Bào Kim Đông ở trong khu ươm giống rộng lớn tiến hành hoạt động mạnh. Nhào lộn, chống đẩy – hít đất, nhảy vào bay tới bên cạnh nhào lộn, lúc tham gia quân ngũ từng huấn luyện chiến thuật như vậy suốt, kiên quyết rèn luyện thân thể là được!
Bán cá chạch bùn giống, hiện giờ đều dùng thùng nhựa lớn màu trắng, trên nắp có mắt võng nhỏ, để thuận tiện vận chuyển, lại có thể để cho không khí lưu thông.
Sáng hôm sau, Diêu Tam Tam sớm đã không ăn cơm rồi, theo thói quen ra cửa trước đi bộ một vòng.
Đi bộ đến khu ươm giống, sớm như vậy, đã có người đến mua cá chạch bùn giống rồi, Bào Kim Đông đang giúp đưa lên xe.
Diêu Tam Tam nhìn lên, điệu bộ quá lớn, đánh một xe vận tải nhỏ đến, đưa vào đầy một thùng xe.
Người mua chừng ba mươi tuổi, nói chuyện với Bào Kim Đông, nghe giọng nói không giống người địa phương.
“Ông anh, anh đến từ đâu vậy?” Diêu Tam Tam chủ động hỏi thăm.
“Từ Đông Hương, hơn một trăm dặm đó.” Người nọ cười ha hả trả lời, “Nghe người thân nói ở đây có cá chạch bùn giống, tối hôm qua tôi đã đi rồi, muốn thừa dịp sáng sớm kéo về, sợ đi chậm trên đường bị mặt trời phơi nắng, ảnh hưởng tới con giống. Theo ý tôi, chỗ này của các vị đáng lẽ ra nên làm quảng cáo, ví dụ như đi đài truyền hình trên huyện, thành phố tốt hơn rồi, chỗ chúng tôi nhiều ao nước, nuôi thứ này quá tốt, thức ăn gia súc thiếu, bán lấy tiền không ít, thứ này cũng dễ bán, hơn nữa nhà các cô còn thu mua lại nữa.”
“Năm nay cũng không có nhiều giống, rất nhiều năm trước đã dự định rồi, không lo bán.” Diêu Tam Tam cũng cười, “Sang năm nếu lại mở rộng, tôi nhất định làm quảng cáo. Ngài trở về cũng không cần đề phòng cứ tuyên truyền giúp, chung quanh có người muốn nuôi cá chạch bùn, sang năm đến sớm mua, xong rồi tự mình bán cũng được, đưa đến cho tôi tôi cũng thu về.”
Năm nay dù sao công nhân ngượng tay, khu ươm giống mới vừa mở, làm quảng cáo, nếu người mua tới rất nhiều, cô không có con giống bán, chẳng phải không giữ chữ tín với người? Một miếng ăn không thành tên béo *, đổi ngược lại, cô ngược lại tình nguyện còn lại một chút, dù sao luôn có chỗ nuôi.
(*) Chuyển từ câu một miếng thành tên béo (一口吃个胖子), ý chỉ nóng nảy cầu thành, nóng vội, chỉ vì cái trước mắt.
“Cô bà chị nhỏ này, nghe giọng điệu khu ươm giống này do cô làm chủ.” Người nọ giống như không tin tưởng cô lắm, khu ươm giống to lớn, nào có đạo lý do một cô gái mười bảy mười tám tuổi làm chủ?
Người nọ nhìn Bào Kim Đông, chịu hết nổi hỏi: “Người anh em Bào, rốt cuộc ai là chủ vậy?”
Người thôn Đông Hương, theo thói quen gọi cô gái trẻ tuổi là bà chị nhỏ.
“Tôi là ông chủ, cô ấy là bà chủ.” Bào Kim Đông nói xong liếc mắt nhìn Diêu Tam Tam, giống như ra oai cười, “Chỉ có điều nhà chúng tôi, trong nhà làm chủ.”
Dân vùng này nói trong nhà người vợ quản gia, đàn ông sợ vợ, gọi là “Trong nhà làm chủ”.
“Trời, người anh em Bào, vợ của cậu nhìn thật trẻ tuổi xinh đẹp lại có thể làm được, tôi thấy dù sao cũng chưa đủ hai mươi tuổi.”
Diêu Tam Tam nghe mà vừa bực mình vừa buồn cười, hai người dù sao còn chưa kết hôn, nói “Vợ” như vậy, anh chỉ vụng trộm nói khi có hai người thôi, ở bên ngoài rõ ràng còn không dám nói mò. May mà thời gian còn sớm, công nhân gì đó vẫn chưa đi làm, nếu không cô lại bị trêu chọc giễu cợt.
Chờ người nọ vừa lái xe đi, Diêu Tam Tam đã liếc mắt lườm Bào Kim Đông, trêu chọc: “Ông chủ Bào, ông chủ nhà Bào, về ăn cơm thôi!”
Bào Kim Đông không trả lời, thấy cô không chú ý, kéo cô lại hôn một cái.
Anh bị nghiện rồi, mà cô, chậm rãi nhất định sẽ thành thói quen.
Lần này đối tượng của Kim Viễn đến đây ở bốn ngày, Bào Kim Đông đã liên tiếp ở khu ươm giống ngủ lại bốn tối. Sau đó, anh lại phát hiện ra, ở khu ươm giống tốt hơn ở nhà nhiều lắm, yên tĩnh, chỗ này lớn, tắm rửa thuận tiện, nhất là, buổi tối Tam Tam đến chơi, cũng sẽ không bị ai quấy rầy ảnh hưởng.
Người này một khi cân nhắc, dứt khoát kêu cha Bào về nhà, một mình quyết định thường trú rồi. Dù sao bây giờ đúng vào đầu hạ, với anh mà nói, một chiếu một giường lớn, một vòng nhang muỗi vậy là đủ rồi.
Nói đến vấn đề nhà ở, bây giờ Diêu Tiểu Cải làm ươm giống mỗi ngày, hai vợ chồng nhỏ ở nhà mẹ đẻ, phòng ở nhà họ Diêu quả nhiên giống như lúc trước Bào Kim Đông dự đoán, không đủ dùng, chị cả Diêu Tiểu Đông đến đây không có chỗ ở. Theo mục đích trước kia của Diêu Tam Tam, Bào Kim Đông trở về khuyến khích mẹ Bào đi vào thôn đòi nền nhà.
Mẹ Bào sẽ phân rõ phải trái!
Đúng chứ?
Mẹ Bào nói với người ta, tôi có bốn đứa con trai, ba nền nhà thôi, nhanh chóng đưa thêm một cho tôi.
Luận theo bối phận trưởng thôn phải gọi mẹ Bào một tiếng thím hai, thôn trưởng nói rằng, thím hai à, không phải thằng Kim Đông kén rể đến nhà họ Diêu sao, nhà họ Diêu không cho nền nhà sao, nhà cũ nhà mới nhà họ Diêu, còn có hai nền nhà mà.
Mẹ Bào nói, nhà họ Diêu có nền nhà, thì không cho nhà tôi hả? Vậy nếu Kim Đông không kết hôn với Tam Tam, cậu có cho không?
Thôn trưởng vừa nghe đã nói, cho là đương nhiên.
“A, nó kết hôn với Tam Tam, cậu sẽ không cho; nếu nó không kết hôn với Tam Tam, cậu lại cho, cậu có ý kiến với việc hai đứa nó kết hôn đúng không? Rõ ràng cậu can thiệp tự do hôn nhân!”
Nói lệch ra như vậy! Thôn trưởng không có cách nào khác, chỉ đành cho, thiếu còn không được, mẹ Bào cứng nhắc nói hai vợ chồng bà, còn cần hai gian nhà dưỡng lão nữa, do đó phải có sáu nền. Đáng lẽ, Bào Kim Đông vốn là đàn ông chưa lập gia đình của thôn, theo lý phải có nền nhà.
Mấu chốt là, Bào Kim Đông và nhà họ Diêu, bây giờ sao ung dung quá?
Mẹ Bào nói chuyện này cho người trong nhà nghe, dáng vẻ dương dương tự đắc, người một nhà quả thật phì cười.
Sáu gian phòng, Diêu Liên Phát đã nói, bận rộn gặt lúa mạch xong, ông phải đi thu xếp xây lại.
Kết quả Lục Cạnh Ba còn theo thương lượng: “Cha, con ra nửa tiền, đến lúc đó cha phân ba gian cho con được không? Con cân nhắc rồi, sau này tiểu Cải không thể tách rời, chắc chắn thường về bên này ở.”
Diêu Tam Tam vội nói: “Anh rể hai, anh ra tiền cái gì? Bây giờ tiền hoa hồng của chị em em, dù sao vẫn là tiền nhà. Phòng ở trong nhà, vốn nên có phần của chị hai, sau này phòng ở đủ rồi, tùy tiện ở là được.”
Tiếp theo đến trước tết Đoan Ngọ, cũng chuẩn bị gặt lúa mạch rồi.
Bây giờ khu ươm giống bận rộn, gặt lúa mạch vẫn giống như lúc trước, dựa vào lời người trong nhà nói, là bận rộn không giúp nổi, Bào Kim Đông lập tức làm chủ liên hệ máy gặt tới, cắt một hơi lúa mạch hai nhà Diêu Bào, ném lên sân để cha mẹ hai nhà rê thóc phơi nắng.
Khi đó đều là máy gặt quy mô nhỏ, tiên tiến nhất nơi này, cũng chính là mang cả lúa mạch đến, hạt lúa mạch, vỏ lúa mạch đều chung nhau, còn cần người rê sạch sẽ, rê xong, thì phơi nắng trên sân lớn, từng mảng từng mảng lúa mạch, nhìn khiến người vui mừng.
Cắt lúa mạch xong, hai vợ chồng già Diêu Liên Phát và Trương Hồng Cúc đều xuống ruộng trồng bắp.
Diêu Tam Tam đội một nón cỏ lớn, đi chân không bàn chân xòe ra, đi tới đi lui đảo lúa mạch, dùng chân lật qua lật lại lúa mạch, để phơi nắng đầy đủ.
Bên kia mẹ Bào dẫn theo cháu trai Lôi Lôi, cầm một bó to lá ngải cứu trong tay, gọi Diêu Tam Tam: “Tam Tam, mẹ vừa đi cắt lá ngải cứu, nhà con đã cắt chưa?”
“Còn chưa. Mẹ cho con mấy cây, sáng sớm mai con nhét vào cửa.” Diêu Tam Tam sải chân không nhảy tới, nhận lấy một bó lá ngải cứu xanh biếc từ trong tay mẹ Bào.
Tiết Đoan Ngọ ở nơi này, trước cửa đều nhét hai cây lá ngải cứu, ăn trứng gà luộc, ăn bánh chưng.
Còn lũ con nít, trên tay, trên cổ, cẳng chân đều buộc chỉ màu ngũ sắc, nói là phòng “Năm loại độc”; ăn trứng gà luộc, bọn chúng còn “Đấu trứng” với nhau, cầm trứng nhà mình luộc gõ vào trứng của nhau, xem trứng nhà ai rắn chắc, nếu quả trứng nào đấu đến cuối cùng mà không bị vỡ vụn, đó chính là “Trứng đại Vương” rồi, rất trâu.
“Tam Tam, lá ngải cứu này nhét vào cánh cửa rồi, đừng ném đi, sang thu, cuối hè, nếu bị ngứa mụn nhọt, phát rôm, nấu nước tắm, có tác dụng.” Mẹ Bào nói theo kinh nghiệm đời trước, Diêu Tam Tam đồng ý.
“Tam Tam, có chuyện này.” Mẹ Bào chép miệng, hơi do dự, “Nói với con như thế nào đây!”
“Chuyện gì vậy, mẹ, có việc mẹ cứ nói!” Diêu Tam Tam vội nói.
“Tam Tam, ngày hôm qua lúc tối muộn, mẹ đi chỗ ươm giống gọi Kim Đông ăn cơm, lúc tan việc rồi, mẹ nhìn thấy cô em họ kia của con, tên Hồng Hà ra khỏi cửa chính chỗ ươm giống, giống như là... Có người đợi con bé, con bé đi chung với người nọ rời đi.” Mẹ Bào cân nhắc nói, “Lẽ ra, mẹ cũng không nên nhiều chuyện như vậy, nhưng mà mẹ nhìn người nọ, giống như là Vương Lục Tử lưu manh ở thôn trước, người nọ cũng không phải hạng người tốt gì, nhị lang tám trứng, sắp ba mươi rồi, vẫn không tìm được một người vợ.”
Ồ! Tâm trí Diêu Tam Tam khựng lại. Hồng Hà coi như trưởng thành sớm, mười sáu tuổi rồi, bản thân đã nghĩ đến chuyện lập gia đình... Nếu thật sự có dính dáng đến một kẻ lưu manh có tiếng xấu, có thể đã nguy rồi.
“Chuyện này ấy mà, có lẽ là do mẹ nghi ngờ. Nhưng chân sạch không giẫm c*t thối, một cô gái con nhà tiếp xúc với người như vậy, luôn không tốt. Thím ba của con đó, mẹ cũng không thèm nói chuyện với người như bà ta, nên mẹ định nói với con bé, không được thì thôi, nói không chừng còn khiến con bé nghi ngờ mẹ đoán mò.” Mẹ Bào nói, “Tam Tam, mẹ đã nói với con, trong lòng con tự cân nhắc.”
“Mẹ, con biết rồi.” Diêu Tam Tam vội nói, “Con sẽ để ý.”
Chào mẹ Bào, chân mày Diêu Tam Tam lập tức nhíu lại. Hôm nay mắt nhìn thấy mấy đứa nhà chú hai, chú ba, không có một đứa nào có tiền đồ, Đại Văn lười biếng mềm yếu, Nhị Văn nhị lang tám trứng, hai đứa tiểu nhân, Trụ Tử và Tam Văn, cũng phải gọi là trong nhà quản không thành người. Cô mới phát hiện Hồng Hà này có chút giác ngộ, nếu lại dính dáng đến chuyện như vậy, danh tiếng nhà họ Diêu nguy rồi không nói, cô nhóc Hồng Hà này sẽ tèo mất.
Coi như không phải là em họ của cô, bây giờ con bé đã là thợ trong khu ươm giống của cô, cũng không nên xảy ra chuyện gì ở chỗ này.
Diêu Tam Tam lặng lẽ nói chuyện này cho Bào Kim Đông, vừa nghe Bào Kim Đông chậc một tiếng, “Anh nói! Mấy ngày trước anh thấy Vương Lục Tử ngồi chồm hổm *** trên đất phía nam khu ươm giống của chúng ta, anh còn nói làm sao, lúc công việc bận rộn đồ lười biếng này không đi làm việc nhà nông, chạy tới đây ngồi làm gì!”
“Anh nói làm sao giờ?” Diêu Tam Tam vội hỏi.
“Cái gì mà làm sao giờ!” Bào Kim Đông nói, “Hồng Hà cũng không phải em ruột của em, nếu không anh cho hai thằng đó cũng không dám! Đây là chuyện nhà thím ba em, sao em phải quan tâm!”
“Lời không thể nói như vậy. Làm thân con gái, vốn đáng thương, không dễ dàng.” Diêu Tam Tam ngẫm nghĩ trong lòng, “Con bé Hồng Hà này, dù sao cũng không giống như thím ba, rơi vào trong tay bà nội em, vào trong gia đình thím ba em, cũng là đáng thương. Nếu như thật sự có chuyện gì, đời này của Hồng Hà sẽ tèo mất.”
“Cũng đúng, mới mười sáu tuổi!” Bào Kim Đông nói, “Anh nhìn Hồng Hà này, bình thường vẫn coi là chịu khó, không nói nhiều, thấy anh cũng luôn nghiêm túc gọi anh ba, đoán chừng do tuổi còn nhỏ, dễ dàng bị người ta dụ dỗ.”
Diêu Tam Tam thầm cân nhắc một hai trong lòng hồi lâu, gọi Bào Kim Đông: “Anh Kim Đông, anh phải lưu ý giúp em một chút.”
Hai ngày sau, lúc chiều tối tan việc, Diêu Tam Tam gọi Diêu Hồng Hà lại.
Công nhân đều đã tan việc, chị hai die nda nle equ ydo nn cũng đi rồi, Diêu Tam Tam gọi con bé đến cạnh một bờ ao, tùy ý ngồi chỗ ven bờ cao một thước nói: “Hai ngày trước chị nhìn thấy Vương Lục Tử ở thôn trước rồi.” Diêu Tam Tam nói thẳng, “Sao anh ta tới tìm em?”
Sau đó, Diêu Tam Tam kinh ngạc nhìn mặt Diêu Hồng Hà, lại xuất hiện vẻ mặt ngượng ngùng, cúi đầu, nhỏ giọng nói: “Chị ba, chị biết cái gì?”
Xong rồi, Diêu Tam Tam than thở trong lòng, nói dứt khoát: “Chị chỉ biết, anh ta không phải người tốt gì.”
“Chị ba, người khác nói anh ấy xấu không tốt, em không biết.” Hồng Hà ấp úng nói, “Anh ấy vô cùng tốt với em, rất quan tâm em.”
“Anh ta quan tâm em như thế nào?” Diêu Tam Tam nhịn cơn tức nói, “Làm sao em biết anh ta?”
“Lúc đầu mùa xuân, em ở khu đất phía nam thôn đào cây tề thái *, anh ấy tìm em nói chuyện, nên biết.” Diêu Hồng Hà cũng đàng hoàng nói tiếp, “Ban đầu thì hỏi em tên gì, sao không đi học, giúp em đào cây tề thái, sau đó dần từ từ quen thuộc. Anh ấy thích nói chuyện với em, nói rất nhiều việc với em, mẹ của em mắng em, anh ấy kiên nhẫn an ủi em.”
(*) Tề thái, Cỏ tâm giác, tề thái hoa, địa mễ thái, cải dại - Capsella bursa-pastoris (L.) Medic., thuộc họ Cải - Brassicaceae.
“Vậy bây giờ anh ta... Nói tính toán gì với em chưa?”
“Anh ấy nói anh ấy yêu thích em, nói có thể mang em đi Ninh Ba làm công, ra ngoài va chạm xã hội, kiếm thật nhiều tiền.” Diêu Hồng Hà nhẹ nhàng nói, “Em không có chứng minh thư, mặc dù đủ mười sáu tuổi rồi, nhưng vẫn chưa đi làm.”
Điều này rõ ràng muốn dụ dỗ, Hồng Hà lại coi như chuyện tốt. Diêu Tam Tam cảm thấy, nói chuyện hơi khó khăn, “Vậy hai người... Bây giờ phát triển đến đâu rồi?”
“Không có gì cả.” Diêu Hồng Hà cúi đầu nói, “Mỗi ngày em đều tới đây làm, tan việc, anh ấy sẽ tìm em nói chuyện, nói một lúc em phải về nhà, trong nhà bận thu lúa mạch, đi về trễ bị mắng.”
Ôi, cám ơn thím ba mắng chửi người hung ác! Diêu Tam Tam lúc này đang nghĩ, thím ba mắng người có lúc cũng không hẳn là chuyện xấu.
“Nhưng Hồng Hà à, em không biết anh ta là người như thế nào sao! Nổi danh nhị lang tám trứng!”
“Chị ba, coi như toàn thế giới đều nói anh ấy không tốt, nhưng anh ấy đối xử tốt với em, không được sao?” Diêu Hồng Hà nói đến đây, ngẩng đầu lên nhìn Diêu Tam Tam, lại tỏ vẻ hết sức nghiêm túc.
Được rồi được rồi, một thiếu nữ thiếu hụt quan tâm yêu thương, mười sáu tuổi, ngây thơ đơn thuần dốt nát vô tri, quả thật dễ dụ dỗ mà! Diêu Tam Tam cảm thấy thật sâu sắc, kiếp trước chị hai lấy chồng ở xa, mình qua loa đồng ý đến nhà họ Tống, còn không phải do thiếu hụt quan tâm yêu thương, cộng thêm do tuổi còn nhỏ sao? Chỉ muốn nhanh chóng thoát khỏi căn nhà lạnh lùng một chút mà thôi, giống như người trong giá lạnh đông hỏng người rồi, theo bản năng muốn đến gần ấm áp chút xíu, cho dù là mộng ảo, cho dù chỉ trong tưởng tượng của bản thân.
Cha mẹ người nhà không quan tâm, tưởng tượng thấy gả cho người, có chồng, dù sao cũng được quan tâm yêu thương đi?
Kết quả như thế nào?
Cũng chỉ là gặp nạn dễ gặp ảo giác uống R*ợ*u độc giải khát.
Cái gọi là đàn ông sợ đi sai đường, phụ nữ sợ gả sai chồng. Nhưng giờ phút này trong lòng Diêu Tam Tam tràn đầy suy nghĩ, không biết nên khuyên nhủ Hồng Hà này như thế nào đây.
Chú thích “Phát hồ tình, chỉ hồ lễ” [发乎情止乎礼]. Đây là một câu trích trong học thuyết của đức Khổng Tử. Truyền thuyết nói rằng trong “Kinh Thi” do đức Khổng Tử biên soạn, trích mục “Quan Thư”, miêu tả một người nam nhân trẻ tuổi vì yêu thương nhung nhớ một vị nữ tử mà mắc bệnh tương tư, ngày đêm ăn ngủ không yên. Học trò của Khổng Tử, Tử Phục viết lại điều này ghi một lời răn bên dưới “Phát hồ tình chỉ hồ lễ nghĩa”, đó cũng chính là chủ trương của đức Khổng Tử ngày xưa, “Nhạc nhi bất dâm”. Chữ “Hồ” ở đây là giới từ, nghĩa tương đương với từ “Vu”.
“Phát hồ tình chỉ hồ lễ” nghĩa là “Cho dù ái tình có phát sinh thì bên trong ái tình ấy vẫn luôn có những khuôn phép của lễ nghi đạo đức ràng buộc giới hạn con người ta không nên đi vượt quá lằn ranh đó.”
Ý tứ ở đây muốn nói rằng: Giữa người và người với nhau ái tình nảy sinh là điều không thể cấm cản, nhưng ái tình đó không được vượt quá giới hạn của lễ giáo cùng lề thói xã hội, chính là không được có quan hệ tằng tịu bất chính. Giới hạn ở đây không phải là ngăn chặn ái tình giữa hai bên, mà ý muốn nói những phạm vị cho phép của lễ giáo trong xã hội đối với ái tình. Con người phải biết dừng lại trước những điều cấm kỵ vượt quá giới hạn của lễ nghi đạo đức. Không được chỉ vì tình ái mà làm ra những sự việc trái với luân thường đạo lý, đi quá những ràng buộc giới hạn của đạo đức. Chung quy cả cụm có nghĩa là “Phát ra từ tình yêu, nhưng dừng lại ở lễ nghĩa
