Cho Người Ta Một Con Cá
“Tạ khanh, trẫm nhớ, hai ngày trước khanh còn dạy trẫm, ‘cho người ta một con cá, không bằng cho họ một cái cần câu cá’, trẫm vẫn luôn muốn được lãnh giáo Tạ khanh.”
Trong ngự thư phòng, hoàng đế Vạn Triệu Minh Trọng Mưu đang ngồi sống lưng thẳng đứng, lời nói xem ra rất khiêm tốn lễ độ.
Tạ Lâm cũng cung kính nhanh chóng đáp lời:
“Bẩm bệ hạ, có người từng nói: cho người ta một con cá, không bằng cho họ một cái cần câu cá; cho người ta một con cá, thì chỉ là cung cấp nhu cầu ăn một bữa thôi, để người đó tạm thời không ૮ɦếƭ đói, nhưng dạy người đó cách câu cá, thì người đó sẽ có cách để kiếm sống, cả đời được hưởng lợi. Vì vậy muốn dạy người ta tri thức, thì chi bằng truyền thụ phương pháp học hành cho người đó còn quan trọng hơn. Những lời này có lẽ hữu ích với thầy dạy của bệ hạ, nhưng với bệ hạ thì chẳng có chút tác dụng nào hết, bệ hạ nói lĩnh giáo thần, thì thật sự không cần đâu.”
Sau khi nói xong cả một đoạn dài, Tạ Thừa tướng mắt nhìn mũi, mũi nhìn tim, miệng như bị khóa, mím chặt lại, giống như lời đã nói hết, không còn gì để trình bày nữa.
Khóe miệng Minh Trọng Mưu giật giật, trong lòng nhủ thầm câu này là có ý gì, còn cần ngươi giải thích chắc? Trẫm đợi người lải nhải dài dòng cả nửa ngày trời, chính là đợi những câu sau của ngươi, kết quả người lại ngậm miệng không nói!
Đương kim bệ hạ nén giận, giữ vững đạo lý khiêm tốn hiếu học, lại hỏi:
“Trẫm tự cảm thấy có thể hiểu được rất rõ câu nói này, nhưng trẫm nhớ, lúc ấy Tạ khanh đã hỏi trẫm, trẫm muốn Tạ khanh giúp mình việc gì, lúc ấy trẫm đã đích thân tới phủ Thừa tướng, thể hiện sự quyết đoán của mình, nhất định không phụ hậu ý của Tạ khanh giành cho trẫm.”
Những lời bệ hạ nói đằng trước, Tạ Lâm có vẻ như đang nghe, lại có vẻ như chả nghe gì, vẻ mặt rất cung kính, nhưng lại lén suy nghĩ việc khác, chỉ sợ tâm hồn vị quyền thần này không biết đã chu du đến nơi nào rồi cũng nên? Nhưng lúc bệ hạ không thể nhịn được tâm trạng kích động của bản thân, lúc nói ra câu “nhất định không phụ hậu ý của Tạ khanh giành cho trẫm” thể hiện đầy quyết tâm, khiến Tạ Lâm không khỏi khẽ nâng mí mắt lên.
“Quyết đoán gì cơ?”.
Bệ hạ có vẻ như không mảy may nhận ra được vẻ ám muội trong những lời này, đứng dậy, chắp tay đi tới gần cửa sổ, nhìn những tầng mây cách xa ngàn dặm bên ngoài ô cửa, cảm xúc dâng trào, kiên định nói:
“Ước nguyện trong lòng trẫm, là nhìn triều đình ta người già được chăm sóc, trẻ nhỏ có nơi nương tựa, cơm ăn áo mặc đầy đủ, nam cày cấy nữ dệt vải, bên ngoài không có giặc ngoại xâm, bên trong không có sầu lo, trẫm chỉ mong triều đình thiên hạ được thái bình, trẫm có thể trở thành một vị minh quân của một giang sơn hưng thịnh suốt cả đời, lưu danh sử sách, để triều đình Đại Sở ta được thiên thu vạn tuế, thịnh thế không suy! Giang sơn vạn dặm, cai trị nhẹ nhàng ung dung!”.
Hoàng đế Vạn Triệu của Đại Sở, kiến giải giang sơn, trò đùa bá nghiệp, khoan khoái gì đâu.
Ngay cả Tạ Lâm cũng không nhịn được, thiếu chút nữa là buột miệng nói:
“Có triều đại nào có thể thiên thu vạn tuế, thịnh thế không suy? Thần nghiên cứu sử sách trên dưới năm ngàn năm, sao lại không biết gì nhỉ?”.
Lời vừa đến miệng rồi, cuối cùng lại sợ chọc bệ hạ nổi giận, Tạ Lâm bèn miễn cưỡng sửa lại:
“Bệ hạ, lời này sai rồi.”
Vừa nghe thấy câu này, bệ hạ liền quay ngoắt đầu lại, sắc mặt tái đi,
“Tạ Lâm, ngươi nói trẫm sai rồi?”.
Tạ Lâm vừa rồi nhanh nhẹn thông minh, người trước mặt là hoàng đế, là thiên tử, chúa tể của Đại Sở, bất luận hắn ta có sai, sai đến thái quá vô cùng, cũng không thể nói hắn sai được. Cho dù có sai, thì cũng nhất định phải sai sửa thành đúng. Bệ hạ nghe thấy câu này, so với câu trước, cũng chẳng khá hơn bao nhiêu.
Vị hoàng đế chỉ vào mũi mình nói bản thân đã sai lại còn phải nén giận nuốt vào trong, chỉ sợ cả triều đình Đại Sở, cũng chỉ có vẻn vẹn hai người.
— . — Thật là khéo, Minh Trọng Mưu lại chính là một trong hai vị hoàng đế ấy, người kia, vừa mới tròn hai tuổi đã qua đời, lời còn chưa nói sõi, cho dù hắn có muốn phản bác, cũng lực bất tòng tâm.
Hàng mày kiếm của hoàng đế Vạn Triệu nhướng cao lên, rồi lại hạ thấp xuống.
Hắn sải bước đi tới trước mặt Tạ Lâm, vơ lấy chiếc nghiên mực bằng ngọc màu xanh lá trúc của vùng phiên bang Vũ Sơn tiến cống, định ném thẳng vào mặt Tạ Lâm.
Ta Lâm vội vàng lớn tiếng nói:
“Bệ hạ cẩn thận, chiếc nghiên này đổi ra tổng cộng cũng được ba ngàn sáu trăm năm mươi bảy lạng bạc, đặt được một buổi tiệc rượu với ba ngàn bốn trăm năm mươi bàn, lo được cho hai ngàn ba trăm sáu mươi học trò theo học được ở trường tư thục, cứu được hàng vạn người dân gặp nạn, để họ không phải lâm vào cảnh nghèo khổ lang bạt, không phải bệ hạ muốn làm một minh quân, muốn lưu danh sử sách sao? Vậy thì không thể ném được đâu, bệ hạ!”
Miệng lưỡi thao thao bất tuyệt, lý lẽ hùng hồn của hắn khiến Minh Trọng Mưu sững người hồi lâu, rồi mới từ từ thả chiếc nghiên mực xuống, nghiên mực chạm vào mặt bàn, phát ra một tiếng “cạch”, bên trong ngự thư phòng yên tĩnh, âm thanh đó hiển nhiên là vang vọng vô cùng.
Sau khi Minh Trọng Mưu thả chiếc nghiên xuống xong, ngón tay còn nhẹ nhàng vuốt ve nó một lúc, dường như là đang an ủi, nhưng ánh mắt lại nhìn chằm chằm về phía Tạ Lâm, đột nhiên bật cười,
“Tạ Lâm, ngươi không ở Hộ bộ, thật đúng là lãng phí.”
Những lời này của Minh Trọng Mưu, ý nghĩa vừa dễ đoán, lại vừa không dễ đoán.
Giống như đang khen, lai giống như…… đang phê bình Tạ Lâm, làm những việc mà mình không nên làm, có vẻ vượt quá bổn phận rồi.
Người rõ ràng không làm quan ở Hộ bộ, lại nắm rõ chuyện của Hộ bộ như lòng bàn tay.
Tạ Lâm nhếch khóe môi,
“Mấy năm trước, thần từng làm quan ở Hộ bộ, nhưng cũng chỉ trong thời gian hai tháng thôi, thần không nghĩ là bệ hạ lại biết. Chuyển quy đổi ra tiền bạc này, chẳng qua cũng là lúc đó vừa hay đọc lướt qua, nên hiểu được sơ sơ vậy thôi, huống hồ, Thừa tướng vốn dĩ chính là làm đủ các thể loại công việc lặt vặt khác nhau, những việc thường thường không muốn hiểu, nhưng cứ thấy nhiều, tự nhiên cũng thành hiểu. Sau khi bệ hạ tự mình chấp chính, e là còn hiểu thấu đáo hơn cả thần.”
Hai ba câu nói đã phủi sạch sự nghi ngờ của mình, đúng là đồ cáo “già”.
Minh Trọng Mưu nhìn chằm chằm vào khuôn mặt trắng nõn như ngọc của Tạ Lâm, trong lúc mơ hồ, lại nhớ tới hôm đó, lúc quần áo của Thừa tướng đại nhân cởi ra được một nửa, để hở một khoảng иgự¢, lộ ra bức tranh màu đỏ tươi thắm, là bức tranh gì ý nhỉ? Hình như là hai con chim?
Hoàng đế bệ hạ đương nhiên không biết, hôm ấy Tạ Lâm vì để trợ hứng, lên đã đốt mê hương ở trong phòng, hoàng đế tuy rằng chịu đựng được cơn Dụς ∀ọηg, trở thành Liễu Hạ Huệ, nhưng cũng hít vào không ít, lúc đó đã bị ngấm mê hương, thành ra không nhớ rõ được tình hình.
Hôm ấy biểu cảm của Tạ Lâm, như thế nào ý nhỉ?
Không nhớ rõ. Nhưng chắc chắn không phải nghiêm trang như bây giờ!
“Bệ hạ không sai,”
Tạ Lâm rũ mắt xuống nói,
“Sai là ở lời nói thôi.”
Hoàng đế bệ hạ nhướng nhướng mày,
“Ồ?” Nói lời của trẫm sai, lẽ nào không phải nói trẫm sai sao?
Tạ Lâm lại tiếp lời:
“Bệ hạ có ước muốn này, có thể nói là may mắn của thiên hạ, may mắn của bách tính, nhưng bệ hạ lại hy vọng trở thành một minh quân một thời, lại hy vọng giang sơn vạn dặm, cai trị nhẹ nhàng ung dung, rồi bệ hạ lại muốn cả thiên hạ thái bình, lại muốn tùy theo cái ‘đạo’ tự phát của thiên hạ, thuận theo tự nhiên, thì nhất định phải hiểu rằng không thể kiêm được cả hai thứ đó. Bệ hạ chắc chắn đã bị những chuyện của Hán Cảnh Đế thời Hán làm cho lầm tưởng rồi, những ví dụ thời cổ, không thể rập khuôn được, những kế sách dùng thời cổ, hiện tại dùng chưa chắc đã có tác dụng, bệ hạ nên biết rằng trước đây khác, bây giờ khác, tất cả không thể vì chuyện của ngày xưa mà ngộ nhận được.”
(Hán Cảnh Đế là con trai của Hán Văn Đế và Đậu Y Phòng, là người vị vua có tài, thương dân, thời đại do ông cai trị nhấn mạnh nông nghiệp làm gốc, ra sức khuyến khích phát triển nông nghiệp, sưu thuế thấp, nên đời sống nhân dân thanh bình no đủ.)
Minh Trọng Mưu vừa nghe, liền hiểu ra ngay Thái phó của Thái tử năm đó, giờ lại đang muốn dạy dỗ mình. Tuy rằng Tạ Lâm bị mọi người lớn tiếng mắng mỏ mỉa mai, châm biếm hắn là gian thần, nhưng con người này thật sự kiến giải chính xác mà thấu triệt, lại không giống với mọi người. Minh Trọng Mưu không thể không thừa nhận, hắn học được từ con người này còn nhiều thứ hơn cả học từ các phu tử khác.
“Vậy theo ý kiến của Tạ khanh, phải làm thế nào mới trở thành minh quân một thời?”.
“Xin bệ hạ ân chuẩn cho thần hồi phủ, thần nguyện noi theo gương Gia Cát Khổng Minh, viết một bức cẩm nang cho bệ hạ, bệ hạ cứ dựa theo đó mà làm việc, đảm bảo mọi sự thành công.”
Đợi đến khi Minh Trọng Minh sai cung nhân cầm được cẩm nang từ phủ Thừa tướng về, thì đã là hai ngày sau.
Mà Tạ Lâm của hôm đó, đang phát sầu vì việc Trác Thanh bị tống vào ngục.
XXX
Nói là phát sầu, cũng không hẳn là đúng.
Vì Tạ Lâm cũng chưa từng sợ hãi chuyện gì, hạng vô danh tiểu tốt như Trác Thanh, một không có quan hệ họ hàng gì với hắn, hai chẳng phải bạn bè cố nhân gì, hắn chẳng việc gì phải vì tên này mà phát sầu.
Điều khiến hắn phát sầu, chính là vụ án này rốt cuộc phải thẩm tra thế nào.
Người viết ra những câu kiểu “Hồng nhan xương trắng, giang sơn cô quạnh, đất đai ngàn mẫu, vạn phôi hoàng thổ”, hoặc chỉ đang cảm hoài cho người vợ kết tóc của mình đã qua đời, hoặc chỉ là đang than thở đôi chút rằng tuy có đất đai vạn mẫu, nhưng lại khó canh tác mà thôi, vậy còn cái hồng nhan xương trắng kia là gì, có thể chỉ là trong lúc hạn hán không làm gì được, nhất định sẽ ૮ɦếƭ đói, bất luận ngươi là hồng nhan hay là gái xấu.
Lại hoặc là hắn đang thật sự đang chế giễu thời thế này ngày nay, con gái của đại tướng quân công thần gả đi ngoài biên tái xa xôi, trở thành vật hi sinh hòa thân, giang sơn vạn dặm, tất cả đều trở thành nơi mai táng cho những oan hồn bách tính đã hi sinh hoặc bất hạnh.
Một người làm thơ thường thường là tức cảnh sinh tình, chứ không bao giờ làm bừa. Ai lại vô duyên vô cớ viết ra những chuyện xuân ưu tư thu sầu bi như thế? Suy cho cùng năm nay Đại Sở vẫn chưa có hạn hán, cũng chẳng có lũ lụt, nếu nói đến người ૮ɦếƭ, thì cũng chỉ có chiến tranh là tàn nhẫn vậy thôi.
Nhưng bất kể có nói sao, thì tên Trác Thanh này, chung quy lại cũng là lo cho nước sầu cho dân, nếu hắn vịnh điệu thê tử mình, thì cũng chẳng có gì sai.
Vì những lời này mà tống ngục, ngoài việc bôi đen mặt mình, vạch thêm vài nét lên cái tên tuổi “gian thần” của bản thân ra, thì chẳng có chút lợi ích gì cho hắn cả.
Nhưng không xử lý tên này, thì lại không thể hiện được uy nghiêm của hoàng gia, lại càng không thể hiện được thủ đoạn quyền khuynh thiên hạ của mình.
Tạ Lâm cũng không biết làm thế nào cho phải. Liếc thấy tên Lại bộ lang trung nhìn mình đầy nịnh nọt, Tạ Lâm không nhịn được bật cười,
“Tên Trác Thanh này, là ngươi tố giác?”.
Hình bộ chủ sự Chân Mục vừa bị giáng chức, vừa lau mồ hôi bên thái dương, vừa tâng bốc:
“Đại nhân, đúng là hạ quan. Tên Trác Thanh này thật quá to gan, lại dám viết ra những dòng thơ châm biếm thời thế hiện tại, chế nhạo……” Hắn vốn định nói là chế nhạo Thừa tướng đại nhân, nhưng thấy ánh mắt sắc nhọn của Tạ Lâm, lời đã đến bên miệng rồi, bèn miễn cưỡng đổi thành “chế nhạo Trấn Viễn Uy Võ đại tướng quân, đại tướng quân cống hiến cho đất nước, cúc cung tận tụy, tuy rằng vẫn chưa đến mức dụng binh như thần, nhưng tên Trác Thanh lại dám mỉa mai đại tướng quân hi sinh quá mức, không chỉ hi sinh vô số tướng sĩ tòng quân, mà còn dẫn đến cả sự hi sinh của con gái mình.”
Khuôn mặt của hắn liền thay đổi, đầy oán hận, giống như tên Trác Thanh kia đã Gi*t cha mẹ hắn vậy, đau lòng tê tái nói,
“Tên Trác Thanh này, đáng ૮ɦếƭ, hạ quan thấy, quả thực không thể che giấu cho những kẻ cặn bã được, cho dù hắn và hạ quan cùng làm việc cho triều đình, nhưng hạ quan cũng phải vì đại nghĩa diệt thân, báo cáo việc này lên triều đình, để bệ hạ định đoạt.”
Nói đến đây, Chân Mục lại cười “hề hề”, nhỏ giọng ghé sát vào bên tai Tạ Lâm tiếp lời,
“Cũng xin Thừa tướng đại nhân, định đoạt, hề hề, định đoạt……”
Tạ Lâm lắng nghe vô cùng hứng thú. Quả nhiên là thơ, thực sự mỗi một kiến giải, lại có một ý khác nhau, rõ ràng là của một người làm, chỉ có vài chữ vậy thôi, mà cũng có thể phân tích ra đến ba bốn nghĩa. Tạ Lâm vẫn còn nhớ, hôm kia trong tấu sớ luận tội Trác Thanh, Chân Mục đại nhân viết rõ ràng phê phán kịch liệt Trác Thanh mỉa mai kế sách hòa thân, chế giễu Thừa tướng đương triều.
Kết quả Thừa tướng đang ngồi ngay đây, lời của hắn lại đột ngột sửa lại.
Tạ Lâm thầm nghĩ, tên “chân mộc” này nhất định là không biết, tuy hoàng đế tự mình chấp chính, nhưng tấu chương, tất cả hắn đã đều xem qua một lượt.
(Trong tiếng trung từ “Chân Mục” và “chân mộc” (nghĩa nôm na là gỗ thật) đều có phát âm là zhen mu.)
“Đại tướng quân trung thành với đất nước, Trác Thanh lại châm biếm chuyện này, quả thực là quá sai,”
Tạ Lâm cười cười với Chân Mục, lại nghiêng mắt liếc nhìn Úy Trì Chính,
“Không biết Úy Trì đại nhân, có cách nghĩ thế nào về chuyện này?”.
Sắc mặt Chân Mục lập tức thay đổi, cúi thấp đầu xuống. Hắn cứ mải nói không để ý gì đến ai, nên quên luôn Úy Trì đại nhân đứng ở bên cạnh.
Hắn vẫn nhớ rõ, Úy Trì đại nhân là Binh bộ Thượng thư do hoàng đế khâm điển, nhưng trước đây, là thuộc hạ của Uy Võ đại tướng quân, giữ chức phó
tướng.
Tên Trác Thanh này, nghe nói trước khi đỗ kỳ thi Hương, là thuộc hạ giữ chức tham mưu dưới trướng đại tướng quân, mối quan hệ giữa Úy Trì đại nhân và tên Trác Thanh này, chỉ sợ là…… vừa nghĩ tới lúc nãy hắn luôn mồm mắng bịa chuyện Trác Thanh viết thơ, Chân Mục không khỏi toát mồ hôi hột.
Mưu kế ngày hôm nay, chỉ có thể trông chờ vào Thừa tướng đại nhân thôi, nhưng là không biết, rõ ràng là vụ án do Hình bộ thẩm tra, Úy Trì đại nhân và Thừa tướng đại nhân sao lại quan tâm đến cả chuyện này thế?
